Obezite Cerrahisi
Obezite Cerrahisi (Bariatrik Cerrahi)
Bariatrik cerrahi sonrası uzun süreli ve sürdürülebilir ağırlık kaybının sağlandığı tedavi yöntemidir. Obezite ve obezitenin beraberinde getirdiği birçok hastalığın tedavisinde en etkin yöntemdir. Cerrahi yöntemin etkin olmasında arkada yatan en önemli faktör gıda alımının kısıtlanmasının yanında obezite gelişiminde etken olan hormonal faktörlerin de modüle edilmesi yani etkinliğinin değiştirilmesidir. Bariatrik cerrahinin uygulanabilmesi için bireyin bazı kriterlere uygun olması gerekmektedir.
Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneğinin 2019 Bariatrik Cerrahi Klavuzu’na göre bariatrik cerrahinin hangi durumlarda uygulanabileceği aşağıda verilmiştir:
- BKİ ≥ 40 kg /m² olan veya,
- BKİ ≥ 35 kg/m2 olması durumunda obezite ile ilişkili en az 1 komorbiditenin eşlik ediyor olması gerekir. Bu ilişkili durumlar şunlardır;
- Tip 2 diabetes mellitus
- Hipertansiyon
- Dislipidemi
- Uyku-apne sendromu
- Obezite-hipoventilasyon sendromu
- Pickwick sendromu (uyku-apne sendromu ve obezite-hipoventilasyon sendromunun bir arada olması)
- Alkol dışı yağlı karaciğer hastalığı veya “non-alkolik steatohepatit (NASH)”
- Psödotümör serebri
- Gastro-özofagial reflü hastalığı
- Astım
- Venöz staz hastalığı
- İleri derecede üriner inkontinans
- Günlük yaşamı etkileyen artrit
Uygun hasta seçiminden sonra uygun bariatrik prosedür seçimi de oldukça önemlidir. Dünya genelinde uygulanan birden fazla bariatrik cerrahi prosedürü mevcuttur.
Bariatrik cerrahi prosedürleri;
- Gıda alımını kısıtlayıcı yöntemler
- Emilimi bozucu yöntemler
- Kombine yöntemler
Ameliyat Teknikleri
Tüp Mide (Sleeve Gastrektomi)
Laparoskopik Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) ameliyatı tüm dünyada şişmanlığın cerrahi tedavisinde obezite ameliyatları ya da diğer adıyla bariatrik cerrahi girişimlerinde primer olarak tercih edilen yöntemlerdendir.
Sleeve Gastrektomi; mide hacmini küçültme esaslı bir ameliyattır. Kısıtlayıcı bir metot olarak da ifade edilebilir. Hastaya anestezi altında, karın bölgesinde kesi yapılmadan ufak deliklerden girilerek laparoskopik olarak yapılan bir ameliyattır.
Midenin %75-80’ lik kısmı çıkartılarak mide hacmi azaltılmaktadır. Geriye kalan mide hacmi 100-150 ml kadar (1 çay bardağı) olup, kabaca şekli tüp biçimindedir.
Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) ya da mide küçültme ameliyatı sonrasında 2 temel faktör kilo kaybını sağlamaktadır; hacim küçülmesi ve hormonal etki ile. Mide fundus bölgesi çıkarılarak açlık hormonu denilen Ghrelin salınımı azaltılmış olur.
Gastrik Bypass (Mide Bypass) Ameliyatı
Gastrik Bypass (Mide Bypass) ameliyatları, obezitenin cerrahi tedavisinde sık uygulanan ameliyatlardandır. Hem kısıtlayıcı hem de emilim azaltıcı girişimler olarak sayılan yöntemlerdir.
Gastrik Bypass ameliyatının en çokuygulanan çeşitleri Mini Gastrik Bypass ve ve Roux-en-Y Gastrik Bypass (RYGB) dir.
Gastrik Bypass ameliyatı; mide hacmini küçülterek hastanın alabileceği gıda miktarının azaltılması ve ince bağırsaktan gıdanın kat ettiği yolun yani emilim yolunun kısaltılması üzerine kurulan bir sistemdir. Yani hem kısıtlayıcı hem de emilim engelleyici bir ameliyattır.
Roux en Y Gastrik Bypass (RYGB) ameliyatı tekniğinde; mide girişinde 15-30 cc hacmi olan yeni bir mide kesesi oluşturulur. Bu yeni poş, eski midenin %5-10 kısmı kadar olan küçük bir midedir. Yeni oluşturulan bu mide poşuna gelen gıdaların bağırsaklara geçişini sağlamak için ince bağırsak belirli bir cm’den kesilir. Aşağıya doğru devam eden ucu yukarıya çekilerek yeni mide poşuna bağlanır. Eski mide pasif olarak kalır ve gıdayla hiç karşılaşmaz. Yeni mide poşuna gelen gıdalar ise doğrudan bağlantı yapılan ince bağırsağa geçer. Diğer taraftan bu bağlantıdan itibaren yaklaşık 100-150 cm mesafedeki ince barsak segmentine diğer kesik uç bağlantısı yapılarak işlem tamamlanır.
Mini Gastrik Bypass ameliyatının kilo verme mekanizması RYGB ameliyatı gibidir ancak teknik olarak farklıdır. Mide girişinde küçük bir mide tüpü oluşturularak başlanır ve bu kısım midenin kalanından tamamen ayrılır. Ancak ayrılan mide kısmı kesilip dışarı çıkartılmaz. Midenin kalan büyük kısmı âtıl olarak yerindedir ve gerekli salgılarını üretmeye devam eder. Yeni oluşturulan bu küçük tüp mideye gelen gıdaların bağırsaklara geçişini sağlamak için incebarsağın başlangıcından belli bir mesafe atlanarak incebarsağın ortasına yakın bir yerden mideye bağlantı yapılır. Mide ve bağırsak özel aletler yardımıyla birbirine yapıştırır ve arada gıda geçişine yarayacak bir boşluk oluşturulur.
Obezite cerrahisi riskli midir?
Her ameliyat gibi obezite cerrahisinin de riskleri mevcuttur. Fakat güvenilir hekim ve uzman ekiple birlikte bu risk minimuma indirilir. Obezite cerrahisinin laparoskopik olarak gerçekleştirilmesinden bu yana risk olabildiğince azalmıştır. İyileşme süreci açık olarak gerçekleştirilen ameliyatlara göre çok daha hızlıdır. Günümüzde kalp damar tıkanıklıklarında uygulanan koronerbypass ameliyatlarında ölüm riski %1-2 iken, obezite cerrahisinde bu oran %0.3 (binde 3)yanı yaklaşık 10 kat daha düşüktür.
Obezite cerrahisi sonrası nasıl beslenmeli?
Obezite cerrahisi sonrası beslenme dönemleri mevcuttur. Her besinin sindirilebilirliği ameliyat sonrası bireyden bireye farklılık gösterebileceği için bu süreç tamamen kişiye özgü bir beslenme programıyla takip edilmelidir. Bu süreçte alanında uzman diyetisyenlerle birlikte çalışılmalıdır. Ameliyattan sonra ilk birkaç hafta birey ‘sıvı dönem’ adı altında bir beslenme programına uymalıdır. Daha sonraki süreç bireysel beslenme programı ve bireyin durumuyla ilgilenilerek uzman diyetisyenler tarafından takip edilmelidir.
Obezite cerrahisi sonrası ne zaman hamile kalınabilir?
Obezite cerrahi sonrası en az bir buçuk sene (18 ay) sonra hamile kalınabilinir. Daha erken hamilelik yeterli beslenme sağlanamayacağından anne ve bebeğin sağlığını tehlikeye atmaktadır.
Obezite cerrahisi sonrası geri kilo alımı olur mu?
Obezite cerrahisi sonrası erken dönemde kilo alma gibi bir durum söz konusu değildir. 2 yılını doldurmuş ve beslenme düzenini oturtamayan hastalarda geri kilo kazanımları olabilir.
Obezite cerrahisi sonrası ne zaman spor yapılabilir?
Obezite cerrahisi sonrası belli bir dönemde bireyin ağır fiziksel aktivitelerde bulunması istenmemektedir. Ameliyattan 1 ay sonra kondisyonunu arttırması için tempolu yürüyüşlerle başlanarak daha sonraki süreçte tüm kas gruplarını çalıştıracak yüzme gibi sporlara yönlendirilir. Bireyin sevdiği, sürekli olarak yapabileceği, yaşam tarzı haline getirebileceği aynı zamanda kondisyonuna uygun sporlar tavsiye edilir.
Gastric Bypass Ameliyatlarından Sonra Vitamin – Mineral, Kalsiyum veya Protein Kullanılmalı mı?
Obezite ameliyatlarından sonra hızlı kilo vermeye bağlı olarak vitamin-mineral, kalsiyum veya protein eksikleri olabilmektedir. Gastric Bypass ameliyatından sonra bağırsaklardaki emilim bozukluğundan kaynaklı olarak vitamin ve mineral eksiklikleri tüp mide ve kelepçeye oranla daha fazla oranda olabilmektedir. Gerek görüldüğünde uygun zaman aralıkları ile doktor kontrolünde vitamin ve mineral takviyeleri kullandırılmaktadır.